Titel | Drinkkan, drie-oren-kan

Steengoed kannen met drie oren. Opgegraven in de binnenstad van Helmond. Datering tussen 1500 en 1600. Historische context: Bier was eeuwenlang een belangrijke volksdrank. De stadsbestuurders van Helmond wisten het drankgenot uit te buiten door zowel bij de brouwers als bij de herbergiers accijnzen te heffen op de alcoholische dranken bier en wijn. Om die accijnzen te ontwijken is er heel wat strijd geleverd in Helmond. Er werd volop gesmokkeld en gedreigd. Herbergiers verzetten zich en dreigden bijvoorbeeld in 1601 de schout ‘… den hals af te snijden…’. Op zijn beurt stak de schout in 1663 van een smokkelende tapper de kar in brand en verdronk diens paard. In 1622 moesten de herbergiers zich houden aan voorschriften over het serveren van de drank: het bier moest verkocht worden in door de keurmeester ‘gepegelde’ (geijkte) tinnen kannen of potten met drie oren. ‘…Soo wie eenige drancken vercoopt [anders] dan met gebrande maten, gewichten oft potten, bij keurmeesters gebrandt ofte gepegelt volgens oude gewoonte…’ kreeg een boete van 25 stuivers: 12,5 voor de Heer van Helmond en 12,5 voor de keurmeester. Archeologische context: Bij verschillende opgravingen in de binnenstad van Helmond zijn drie-orenkannen gevonden, onder andere bij de stadsherberg De Valck aan de Markt, bij de Librije aan de Markt, achter de Vleeschhouwerij in de Kerkstraat, aan de Kromme Steenweg en de Noord-Koninginnewal/Doorneind. De karakteristieke kannen met drie oren zijn voornamelijk gemaakt in het Belgische Raeren en dateren overwegend uit de zestiende eeuw. Soms zijn de steengoed kannen versierd met kleistempels met gedetailleerde beeltenissen (appliques). Een enkele keer is een gaatje in de hals gemaakt en is daar een druppel van gesmolten lood in vastgeklonken. Deze kannen zijn dan ‘gepegeld’, als hulpmiddel om telkens dezelfde hoeveelheid uit de kan te schenken. Trefwoorden Helmond, Archeologie, drie-orenkannen, bier, pegels, gepegeld, herberg, Raeren, bierbrouwer, steengoed, kannen.