Anoniem, Nederlanden, Zuidelijke

Titel | Pyramus en Thisbe

De Griekse mythe over de slechte afloop van de onmogelijke liefde van Pyramus en Thisbe, twee jonge mensen in Babylon, is het onderwerp van dit panee. De Romeinse dichter Ovidius nam het verhaal op in zijn ‘Metamorphosen’, een boek dat een zestiende-eeuwse kunstenaar hoorde te kennen. Pyramus is smoorverliefd op zijn buurmeisje Thisbe. Via een spleet in de muur van hun huizen spreken zij heimelijk met elkaar want hun ouders zien de relatie niet zitten. Als ze afgesproken hebben om elkaar buiten de stad bij een graf te ontmoeten, arriveert het meisje als eerste. Een leeuwin doet haar vluchten. Als Pyramus aankomt, ziet hij een pootafdruk en de met bloed bevlekte sluier van Thisbe. Hij kan niet anders concluderen dan dat zijn geliefde door een wild beest is verscheurd. Uit verdriet stort hij zich in zijn zwaard. Thisbe treft bij terugkomst haar grote liefde stervend aan. Ook zij doodt zichzelf op het lijk van haar geliefde. De schilder heeft het dramatische hoogtepunt van het verhaal gekozen voor zijn schilderij: Thisbe treft haar stervende geliefde aan. Om de kijker duidelijk te maken dat het om deze mythe gaat, heeft hij verderop in het landschap een eerdere scène uit het verhaal weergegeven: Thisbe vlucht voor de leeuw. Opvallend is dat de vervaardiger de gebeurtenis niet laat plaatsvinden bij een graf maar bij een fontein. Het paneel is lange tijd toegeschreven aan Gassel op basis van de compositie en de grote plaats die het landschap daarin inneemt. Stilistische eigenschappen sluiten een toeschrijving uit: de zorgvuldige weergave van de figuren en de dramatiek van de voorstelling zijn niet terug te vinden in Gassels werk. Mythologische voostellingen zijn daarnaast zeldzaam in het oeuvre van de kunstenaar. Materiaaltechnisch onderzoek, dat in 2018 heeft plaatsgevonden, heeft aangetoond dat de ondertekening op geen enkele wijze lijkt op die van andere gesigneerde en gedateerde werken van Gassel. De ongeïdentificeerde schilder lijkt beïnvloed te zijn door voorbeelden uit de Italiaanse renaissance, ook gezien het mythologische onderwerp.