Asger (ps) Jorn

De Deense kunstenaar Asger Oluf Jörgensen, beter bekend als Asger Jorn (1914-1973), vervulde een prominente rol in de oprichting van het Noord-Europese kunstenaarscollectief Cobra. Jorn ontwikkelde zich tot een zeer productieve kunstenaar met een uitgesproken theoretische inslag. Naast het schilderen bekwaamde hij zich in grafische technieken en de productie van keramiek en wandkleden. Ook schreef hij diverse boeken en artikelen. Jorn begon al vroeg met schilderen. Na kort te hebben gewerkt in de trant van de Deense expressionistische landschapsschilderkunst, kreeg hij belangstelling voor de experimentele kunstenaarsgroep ‘Linien’ (De Lijn). Ook maakte hij kennis met het werk van Miró (1893-1983), Picasso (1881-1973) en Klee (1879-1940) en bestudeerde hij diverse buitenlandse kunststromingen. In 1936 trok hij naar Parijs, waar hij in de leer ging bij Fernand Legér (1881-1955) en Le Corbusier (1887-1965). De ontmoeting met de kleurrijke, spontane schilderingen van landgenoot Egill Jacobsen in 1937 betekende een grote ommezwaai in zijn carrière. Wat volgde was een lange worsteling om alle opgedane kennis van zich af te schudden en tot volledige vrijheid in zijn werk te komen. Samen met andere Deense experimentele kunstenaars, waaronder Ejler Bille (1910-2004) en Egill Jacobsen (1910-1998), was Jorn betrokken bij de tentoonstellingsgroep ‘Høst’ (Oogst, 1935-1950). Deze groep zocht inspiratie in Scandinavische volkskunst, kindertekeningen en creaties van geesteszieken. In die periode maakte hij lichtvoetige, kleurrijke, door fantasiewezens bevolkte schilderijen, die veel navolging vonden binnen experimentele kring. Midden jaren veertig nam hij het initiatief om internationale aansluiting te zoeken en in 1949 werd Cobra, mede door zijn inspanning, een feit. In tegenstelling tot de voorgaande jaren, maakte Jorn in zijn Cobratijd zware, sombere schilderijen. Daarnaast bracht hij vindingrijke, vaak absurde composities aan op oude sentimentele schilderijtjes die hij vond op de rommelmarkt. Na jaren van experiment kwam hij halverwege de jaren vijftig tot een eigen handschrift, gekenmerkt door een prominent aanwezige ‘zwiepende’ lijnvoering, schimmige figuren en kleine mythische wezens. In de jaren zestig en zeventig maakte hij expressieve, kleurrijke schilderijen, die sterk aan het werk van de Noorse schilder Edvard Munch (1863-1944) doen denken. Na Cobra was Jorn nauw betrokken bij de oprichting van verschillende andere groeperingen, zoals de ‘Mouvement International pour un Bauhaus Imaginiste’ (het latere ‘Situationist Internationale’), waarin hij zijn denkbeelden over een vrije samenleving trachtte te verwezenlijken. Jorn bleef actief als kunstenaar en theoreticus tot aan zijn dood in 1973, toen de longtuberculose waar hij al jaren mee kampte, hem fataal werd.