Else Berg

Else Berg (Ratibor 1877 – 1942 Auschwitz) Else Berg wordt in 1877 geboren in het toenmalige Duitse, nu Poolse Ratibor (Opper-Silezië) als jongste dochter van een welgestelde joodse sigarenfabrikant. Aan het begin van de twintigste eeuw krijgt ze in Berlijn les van historieschilder Arthur Kampf en werkt ze in Parijs in het atelier van J.C. Laurens, dat destijds gold als centrum van de avant-garde in de schilderkunst. Het bekendst uit deze periode zijn haar naar het kubisme en luminisme neigende landschappen, opgebouwd uit grote, blokvormige toetsen in heldere kleuren. Omstreeks 1911 vestigt ze zich in Amsterdam samen met de kunstschilder Samuel Schwartz, met wie ze een aantal jaren later trouwt. Beiden sluiten zich aan bij diverse kunstenaarsverenigingen, waaronder de Moderne Kunstkring en De Onafhankelijken, een kunstenaarsvereniging die juryvrije tentoonstellingen organiseert. Bergs werk wordt in deze periode abstracter, met een toenemende stilering. Ze past in die stilering 'platte' vlakken toe. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog verhuist ze voor korte tijd naar Schoorl, nabij het dorp Bergen, dat in de eerste decennia van de twintigste eeuw uitgroeit tot een kunstenaarsoord. Aan de ruw en massief ogende, donkere landschappen en stillevens, voorzien van lichte en felgekleurde accenten, is de invloed van de zogenoemde Bergense School af te lezen. Haar uitwaaierende, ritmische schildertrant toont tevens verwantschap met de schilderijen van Charley Toorop (1891-1955), met wie ze in Bergen bevriend raakt. In 1927 bezoekt Else Berg de Borinage, de Waalse mijnstreek nabij Luik. Hier legt ze het harde leven van de arbeiders vast in een monumentaal realistische stijl. Dit sociaal-realisme zet zich in een naïeve variant voort in de boerentaferelen die ze schildert in de Balkan, waar ze aan het begin van de jaren dertig verblijft. De omlijnde, vereenvoudigde vormen en perspectivische vertekening doen vaag denken aan de schilderijen die Paul Gauguin (1848-1903) in zijn Bretonse periode maakt. Het oeuvre van Else Berg kenmerkt zich dus door een verscheidenheid aan stijlen die in grote lijn de algemene ontwikkeling in de Nederlandse beeldende kunst volgt. Hoewel ze nauwe contacten onderhoudt met vooraanstaande kunstenaars, profileert ze zich uiteindelijk niet in de voorhoede van de Nederlandse kunstproductie. Else Berg en Samuel Schwartz worden in 1942 door de Duitsers op transport gezet naar Auschwitz, waar ze op 19 november in de gaskamers om het leven komen.