Eva Besnyö

Gedurende meer dan een halve eeuw heeft Eva Besnyö (1910-2003) zich gemanifesteerd als veelzijdig fotografe binnen de modernistische traditie. In 1928-30 volgt zij in haar geboortestad Boedapest een opleiding bij fotograaf Jóseph Pécsi. Daarna vertrekt zij naar Berlijn en raakt daar onder de indruk van het werk van Russische avant-gardefilmers en fotografen als Dziga Vertov en Alexander Rodchenko en de vernieuwende beeldtaal van het Bauhaus en de Nieuwe Fotografie. De diagonale lijn en strakke compositie zijn kenmerkend voor haar vroege foto’s, alle vervaardigd met een Rolleiflex 6x6 camera. In Berlijn krijgt Besnyö een verhouding met cameraman en fotograaf John Fernhout. Als het voor haar als Joodse in Duitsland te gevaarlijk wordt vanwege het opkomende nationaalsocialisme vertrekt ze in 1932 naar Nederland waar ze wordt opgenomen in de kunstenaarskring van Charley Toorop, de moeder van John Fernhout. Ze gaat in Amsterdam wonen en sluit zich aan bij de antifascistische Vereeniging van Arbeidersfotografen (VAF). Doel van deze linkse organisatie is om arbeiders te leren fotograferen om zo de foto een rol als propagandamiddel te laten spelen in de ‘kapitalistische en socialistische strijd’. Besnyö verdient in de jaren dertig haar brood met portretfoto’s, reportages voor kranten en ‘nieuwzakelijke’ architectuuropnamen voor architecten van het Nieuwe Bouwen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakt Eva Besnyö betrokken bij illegale activiteiten, maar moet in 1942 als Joodse onderduiken. De naoorlogse periode staat in het teken van de combinatie van moederschap en fotografie. In 1945 is ze medeoprichter van de afdeling fotografie van de GKF, de Vereniging van Beoefenaars der Gebonden Kunsten. In de jaren 1959-1961 fotografeert zij diverse bezoekers van het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum in Amsterdam. Andere reportages verschijnen in bladen als ‘Katholieke Illustratie’ en ‘Goed Wonen’. Aangespoord door cineast Joris Ivens wordt ze begin jaren zeventig weer fulltime actief als fotografe van de feministische Dolle Minabeweging. In 2003 overlijdt Eva Besnyö in het Rosa Spierhuis te Laren. Haar archief wordt sinds 2002 beheerd door het Maria Austria Instituut te Amsterdam.