Frans Masereel

Frans Masereel (1889-1972) wordt in 1889 geboren in Blankenberge, een plaatsje aan de Belgische kust. Zijn ouders zijn welgesteld en verblijven hier twee maanden per jaar. Hij groeit op in de industriestad Gent. Hier ligt ook de oorsprong van zijn engagement. Hij ziet het onrecht jegens de arbeiders en hoe die zich organiseren om daartegen te gaan strijden. Zijn artisitieke opleiding volgt hij tussen 1907 en 1910 aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. Tijdens zijn studie komt hij in aanraking met het socialisme en pacifisme, die een grote rol blijven spelen in zijn werk. Zijn gegoede achtergrond stelt hem in staat om tijdens en na zijn studie veel te reizen naar onder andere Engeland, Duitsland, Frankrijk en Tunesië. Rond 1910 vertrekt hij naar Parijs waar hij kennis maakt met de techniek van de houtsnede. Tijdens de Eerste Wereldoorlog verblijft hij als pacifist in Genève in het neutrale Zwitserland. Hier illustreert hij boeken voor verschillende bevriende schrijvers, zoals Romain Rolland (1866-1944), Stefan Zweig (1881-1942) en Andreas Latzko (1876-1943). Door zijn vlucht naar Zwitserland wordt hij de jaren na de oorlog in België beschouwd als dienstweigeraar. In 1920 gaat hij wederom naar Parijs waar hij zich vestigt. Na enige tijd verhuist hij naar een plaatsje dichtbij Boulogne waar hij nog vele boeken illustreert van onder anderen Oskar Wilde (1856-1900), Leo Tolstoi (1828-1910), Victor Hugo (1802-1885) en Ernst Hemingway (1899-1961). In het boek ‘De Stad’ (1925) geeft hij door middel van honderd houtsneden zijn visie op het leven in de jaren twintig in de grote stad. Deze en andere beeldromans van zijn hand zijn populair in binnen- en buitenland. Ondanks zijn sociaal engagement en divers illustratiewerk voor verschillende socialistische tijdschriften en kranten is hij nooit lid geweest van een politieke partij. De ‘roman zonder woorden’ waar hij zelf het meest op gesteld was, was ‘De Idee’ uit 1920. In 83 houtsneden wordt ‘De Idee’ achtervolgd door politie en justitie. ‘De Idee’ is een naakte vrouw die ondanks de vervolgingen zal overleven, beminnen en zich voortplanten. Deze roman is later in Duitsland zeer populair onder de tegenstanders van de nazi’s. Masereel zelf zegt dat de houtsnede voor hem het middel is om ideeën aan duizenden mensen bekend te maken. In 1936 verblijft hij drie maanden in de Sovjet-Unie. Frans Masereel wordt (met Jan-Frans Cantré, Jozef Cantré, Joris Minne en Henri van Straten) gerekend tot de ‘Grote Vijf’, de vijf grafici die de Vlaamse grafische kunst na de Eerste Wereldoorlog gestimuleerd hebben In 1972 overlijdt Masereel in Avignon. Hij wordt begraven op het Campo Santo in Sint-Amandsberg aan de Schelde.