Herman Heijenbrock

Hoogovens, staalfabrieken, mijnwerkers, fabriekshallen, glasblazers, vrachtschepen, fabrieksarbeiders met hun werkkielen en petten: ontelbare malen heeft Herman Heijenbrock (Amsterdam 1871 - Blaricum 1948) deze onderwerpen afgebeeld. Dit maakt hem tot de belangrijkste Nederlandse kunstenaar die zich met het thema van de industrialisatie heeft beziggehouden. Opvallend aan zijn werk is zijn materiaalkeuze: tekeningen in pastelkrijt op zwart papier. Daarmee kan hij de gloed van het vuur in de fabrieksovens en het schijnsel van het lamplicht in de duisternis goed weergeven. Bovendien is het een goede techniek om op locatie mee te werken. Een grote schildersezel staat op de werkvloer in de weg en door de hitte van de ovens droogt olieverf niet goed op. In minder mate maakt hij olieverfschilderijen, aquarellen en litho’s. Talloze landschappen, studies van natuurverschijnselen, zelfportretten en stadsgezichten tonen aan dat hij zich niet beperkt heeft tot alleen mijn- en industrievoorstellingen. Het werk van Heijenbrock heeft ook een documentaire waarde. De kunstenaar registreerde hoe het vijftig tot honderd jaar gelden toeging in de fabrieken en mijnen. Hij legt niet alleen het werken van de Nederlandse arbeider vast. Zo bezoekt hij ondermeer de Borinage, de Belgische mijnstreek, Engeland en Duitsland. In deze landen heeft de Industriële Revolutie zijn sporen eerder en sterker achtergelaten dan in Nederland. Als socialist heeft Heijenbrock een goed oog voor de ellendige werkomstandigheden van arbeiders en mijnwerkers. Maar hij gelooft wel in de Industriële Revolutie. Deze zal volgens hem op termijn voor een waardig bestaan van veel mensen zorgen. Herman Heijenbrock is oprichter van het ‘Museum van de Arbeid’ dat later in achtereenvolgends het Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek (NINT) en het NEMO zal veranderen. Een belangrijk deel van zijn kunstwerken maakt hij speciaal voor zijn museum. Heijenbrock hoopt dat mensen door een bezoek aan het museum waardering en begrip krijgen voor het werk en de persoon van de naamloze arbeider. De werkzaamheden voor het museum en de daarbij komende pedagogische en documentaire activiteiten nemen een groot deel van zijn leven in beslag.