Jan Roeland

De schilder Jan Roeland (IJsselmuiden, 1935) geldt als één van de grote moderne kunstenaars van Nederland. Sinds de jaren zestig schildert hij gewone, alledaagse dingen zoals dozen, enveloppen, tafels, hamers, planten, eenden en vliegtuigen. De voorstellingen zijn van een bedrieglijke eenvoud, waarbij intense kleuren en het terugbrengen van de onderwerpen tot simpele vormen beeldbepalend zijn. Roeland speelt een spel met figuratie en abstractie, ernst en humor, intimiteit en ruimte. In series worden de onderwerpen uitgediept; een onderwerp is voor Roeland het vertrekpunt voor een onderzoek naar vorm, kleur en de beleving van ruimte. De spanning tussen de weergave van een voorwerp en het platte vlak van het schilderij vormt daarbij een belangrijk thema. Het resultaat is dat de schilderijen op het eerste gezicht vaak abstract lijken, verwant aan het Amerikaanse Colourfield Painting uit de jaren zestig, en pas later hun onderwerp vrijgeven. Door het subtiele gebruik van kleur heeft het werk van Roeland altijd iets poëtisch. Vanaf circa 1995 wordt het lichter van toon en overheersen ronde vormen. Het oeuvre van Roeland bestaat hoofdzakelijk uit schilderijen (olieverf op doek). Toen hij in 1958 een tentoonstelling van moderne kunst in Brussel zag, maakte dat veel indruk. Hij besluit kunstschilder te worden en vertrekt een jaar later naar Amsterdam. In zijn eerste jaren werkt vrij geïsoleerd, hij houdt zijn baan als onderwijzer aan. De expressionistische schilders Kokoschka en Soutine zijn op dat moment z’n grote idolen. Vanaf 1967 ontwikkelt hij zijn eigen stijl en beperkt zich tot een kleine reeks onderwerpen: dozen, enveloppen, een rol wc-papier. Oppervlakkig gezien doen de voorwerpen die hij schildert denken aan het werk van Tom Wesselmann en andere Amerikaanse pop-art kunstenaars, maar de onderliggende gedachte is een andere. Gaat het bij pop-art om kritiek op de consumptiemaatschappij, bij Roeland staat de verkenning van vorm, kleur en ruimte voorop. Hoewel Roeland altijd zijn eigen weg is gegaan, wordt hij vaak gerekend tot de Nieuwe Figuratie, een stroming die bewust aansluiting zoekt bij de traditie van de westerse schilderkunst. Bij Roeland zien we dat terug in zijn zoektocht naar de elementaire vorm van zijn onderwerpen en hun relatie tot de ruimte. Deze zoektocht verwijst naar renaissancekunstenaars als Piero della Francesca en hun experimenten met verschillende vormen van perspectief, maar ook naar twintigste-eeuwse grootheden als Morandi en De Chirico.