Jan Toorop

Jan Toorop (1858-1928) wordt geboren op Java. Op elfjarige leeftijd wordt hij naar Nederland gestuurd om zijn middelbare school af te maken. Met toestemming van zijn vader begint hij daarna aan zijn kunstopleiding in Amsterdam. Al snel verhuist hij naar Brussel. De stad geldt in die tijd als een bruisend middelpunt van nieuwe ontwikkelingen in de beeldende kunst en Toorop weet al snel door te dringen tot avant-gardekringen. Zo wordt hij als eerste niet-Belgische kunstenaar lid van kunstenaarsvereniging Les Vingt. Deze vereniging houdt geregeld tentoonstellingen, waarbij ook nauw wordt samengewerkt met kunstenaars uit het buitenland. Zo komt Toorop onder meer in aanraking met het pointillisme, dat hij leert kennen via het werk van Georges Seurat (Frankrijk, 1859 -1891). Tijdens een van zijn reizen naar Engeland leert Toorop zijn vrouw kennen en met haar vestigt hij zich in 1890 in Katwijk. Daar wordt hun dochter Charley geboren, die ook een bekend kunstenaar zal worden. In Nederland ontwikkelt Toorop een geheel eigen stijl. Hij schildert symbolistische composities die worden gekenmerkt door een combinatie van figuratieve elementen en abstracte patronen van golvende lijnen. Hij maakt in deze jaren veel litho’s en tekeningen van gracieuze (soms statige) vrouwen. Zijn bekendste werk in dit genre is het affiche dat hij maakt voor de Delftsche Slaolie van de Nederlandsche Oliefabriek (1894), beroemd als voorbeeld van Jugendstil. Het werk trekt zoveel aandacht dat critici de gehele Jugendstil aanduiden als ‘slaoliestijl’. Toorop oogst veel bewondering met deze stijl, zowel in eigen land als in het buitenland. Hij exposeert in diverse grote Duitse steden en bij de Sezession in Wenen, waar Gustav Klimt erg onder de indruk raakt van zijn werk. In 1902 krijgt hij hier zelfs een hele zaal tot zijn beschikking. Regelmatig terugkerende thema’s in het werk van Toorop zijn de emancipatie van de vrouw en de verheffing van arbeiders. Dergelijke ideële thema’s tonen zijn belangstelling voor de sociale ontwikkelingen van zijn tijd. In 1904 komt hij onder de invloed van het katholicisme. In een wat meer naturalistische stijl vervaardigt hij diverse religieuze taferelen en portretten. Ook neemt hij enkele monumentale projecten voor zijn rekening, onder meer een serie glas-in-loodramen in de Sint-Jozefskerk in Nijmegen. Toorop blijft zijn hele leven een voortrekkersrol spelen. Zo is hij in 1892 een van de oprichters van de Haagsche Kunstkring en vanaf 1903 wordt hij de centrale figuur van een kunstenaarskolonie in Domburg. Hij overlijdt in 1928 in Den Haag. Nog steeds geldt Toorop als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Nederlandse schilderkunst uit de periode rond 1900.