Johan van Hell

Net als de kunst van tijdgenoten als Peter Alma en Lou Loeber, is het werk van de Amsterdamse schilder en tekenaar Johan van Hell (1889-1952) niet los te zien van zijn socialistische politieke overtuigingen. Als kunstenaar heeft hij echter nauwelijks de schijnwerpers gezocht. Na de Quellinusschool, de voorloper van de Rietveldacademie, te hebben doorlopen, behaalt Van Hell zijn diploma als tekenleraar. Hij verdient zijn brood met het geven van tekenlessen en het maken van boekillustraties en ex libris. Daarnaast geeft hij als getalenteerd klarinettist muzieklessen en is hij als invaller verbonden aan het Concertgebouworkest. Schilderen doet hij in zijn spaarzame vrije tijd. Aanvankelijk maakt Van Hell landschappen en portretten met een impressionistische toets. Zijn stijl en thematiek veranderen als hij actief wordt bij de Arbeiders Jeugd Centrale, de jongerenafdeling van de SDAP. Zijn sociale bewogenheid komt ook tot uiting in zijn werk, met voorstellingen van het alledaagse leven van de gewone Amsterdammer in de zware crisisjaren voor de oorlog: de hardwerkende kolenboer, een ijverige huisvrouw, de arme straatmuzikant. In de jaren twintig ontwikkelt hij zijn typische geabstraheerde figuratieve stijl. In de schematische, veelal op diagonalen gebaseerde composities klinkt onmiskenbaar de invloed van De Stijl en het constructivisme door. Toch zijn de personages geen anonieme figuren, maar blijven ze als individuen herkenbaar. Anders dan zijn onderwerpskeuze doet vermoeden, doen zijn werken bovendien zelden somber of zwaarmoedig aan dankzij een licht en helder kleurenpalet en een humorvolle inslag. Voor de AJC en de SDAP maakt Van Hell talloze politieke prenten en affiches. Daarnaast is hij lid van de Populistenkring en de Socialistische Kunstenaarskring, beide verenigingen die kunst in dienst trachten te stellen van het volk. In zijn na-oorlogse werk borduurt hij voort op dezelfde onderwerpen, hoewel in een plastischer en minder gestileerde stijl. Na zijn dood raakt Van Hell snel in de vergetelheid. Pas halverwege de jaren zeventig wordt zijn werk ‘herontdekt’, onder andere resulterend in een overzichtstentoonstelling in het Arnhems Gemeentemuseum in 1976.