Martin Parr

Martin Parr (1952) is een van de meest bepalende chroniqueurs van ons tijdgewricht. Parr toont ons een door media beheerste wereld vanuit zijn volstrekt unieke perspectief. Zijn foto’s getuigen van onze hedendaagse consumptiemaatschappij en de daarbij behorende triviale cultuur (badplaatsen, allerhande toeristencentra, supermarkten, fastfoodketens). Op het eerste oog lijken zijn foto’s misschien overdreven of grotesk. De motieven die hij voor zijn foto's uitzoekt zijn vreemd, de kleuren zijn bont en het perspectief is vaak ongewoon. Parr noemt de overdaad aan beelden die ons via de media (waaronder televisie, tijdschriften en billboards) bereikt, "propaganda". Hij gaat die propaganda te lijf met zijn eigen wapens: een kritische blik, verleiding en humor. Dit resulteert in foto's die origineel en onderhoudend zijn, toegankelijk en begrijpelijk. Tegelijkertijd laten Parrs foto's ons op indringende wijze zien hoe we leven, hoe wij ons zelf aan anderen presenteren en wat we waardevol of belangrijk vinden. Zo bouwt Parr aan een even hilarisch als indrukwekkend document van onze tijd. In 1994 werd Parr gekozen tot lid van het beroemde fotopersagentschap Magnum, dat in 1947 werd opgericht door onder meer Henri Cartier-Bresson. Parrs uitverkiezing voor Magnum was zowel spraakmakend als spectaculair: zijn droogkomische, ironische, satirische en soms kritische kijk op de wereld betekende een doorbraak in de Magnum-school, die zich tot dan kenmerkte door de keuze voor overwegend humanitaire onderwerpen. Toen Cartier-Bresson ooit opmerkte dat Parr van een andere wereld kwam, antwoordde Parr dat Cartier-Bresson niet de boodschapper moest aanvallen! Al op jonge leeftijd weet Parr dat hij fotograaf wil worden. Zijn opa, George Parr – zelf een verwoed amateurfotograaf- inspireert hem al op 16-jarige leeftijd om een foto-essay over een fish-and-chips zaak in Yorkshire te maken. Begin jaren zeventig studeert Parr aan de Manchester Polytechnic. Zijn fascinatie voor het toerisme moet zeker ook gestimuleerd zijn door zijn zomervakantiewerk bij Butlin's holiday camp in Yorkshire. Butlin is een typisch Brits vakantiepark zoals wij dat kennen van de BBC comedyserie Hi-de-hi rond 1980. Parr groeit op in een typische middle-class familie. Een bevolkingsgroep die steeds weer terugkeert in zijn fotoseries: als bored couple in een formica restaurant, als bruinverbrande strandganger, als gezin poserend voor een Alpenhütte in de eigen achtertuin of als toerist bij de Akropolis. Parr fotografeert de menselijke natuur in een massacultuur. Foto's die onszelf laten zien in een even wonderlijke als onvoorspelbare mix van waardigheid en onvolkomenheid. In 1983 verlaat Parr in navolging van een Amerikaanse fotograaf als William Eggleston (1939) de zwart-wit fotografie verlaat en kiest voor kleurenfotografie. Kleur kon het heden beter vastleggen dan zwart-wit. Kleur introduceerde tevens een nieuwe esthetiek in de fotografie. Zijn nieuwe Plaubel-Makina camera was licht, flexibel en gaf met 6x7 negatieven een gedetailleerd beeld. Groothoek en flits zorgden ervoor dat geen enkel belangrijk motief aan zijn aandacht ontsnapte. In dat zelfde jaar begint hij aan zijn fotoserie ‘Last Resort’. In drie jaar tijd legt hij het verval van de badplaats New Brighton vast, aan de andere kant van de Mersey bij Liverpool. De serie maakt hem op slag beroemd, maar levert hem ook kritiek op. Volgens sommigen zou hij de arbeidersklasse cynisch en negatief weergegeven hebben. Anderen typeerden zijn foto’s van New Brighton juist als getuigenissen van de gevolgen van de polariserende Thatcher-politiek. Parr bekritiseert niet de individuen in zijn foto’s, maar legt een nieuwe wereld van materialisme vast. Martin Parr registreert vanaf de jaren tachtig aldus een samenleving die gedomineerd wordt door consumptie, fastfood, supermarkten, massatoerisme en een door media beheerste massacultuur. Zijn foto's kenmerken zich door harde kleuren en zijn fel uitgelicht. Vaak is het perspectief ongebruikelijk. De onderwerpen die hij kiest zijn vreemd of licht absurd. De beeldtaal van Parr is niet zelden confronterend. De foto’s zijn tegelijkertijd toegankelijk en zeer eigentijds. Hij is in wezen een antropoloog die onze drijfveren vastlegt. Wat vinden wij belangrijk? Met welke objecten omringen wij ons? Parr ziet het bijzondere van ons alledaagse bestaan. De fotoseries van Parr illustreren dat hij de kijker eerst met humor verleidt. Daarmee nodigt hij ons subtiel uit in zijn wereld. Hij stimuleert ons om ons bestaan met andere, kritische ogen te bekijken. Een wereld met een overdaad aan visuele prikkels. Nog nooit is onze wereld zo vervuld geweest met beelden als in ons huidige tijdgewricht. Door het gebruik van flitslicht en vaak zelfs een macrolens is de detaillering in zijn foto's groot en zijn de kleuren hard. Parr heeft de grenzen van de documentaire fotografie afgetast. Hij zoekt steeds naar het bijzondere in een groter sociaal verband. Zo is zijn fotoserie 'Common Sense' (1999) een brutale potpourri van afbeeldingen van junk food, smakeloze souvenirs en package holidays. Parrs fotografie zou je democratisch kunnen noemen: ieder object of onderwerp krijgt dezelfde visuele benadering: van dichtbij, hard afgesneden, opgenomen met flits en met de felle kleuren van een snapshot. Parrs ordening achteraf is die van een verzamelaar, alsof het fotografische memorabilia en ansichten betreft. Parr is overigens een verwoed verzamelaar van opmerkelijke souvenirs, zoals Saddam Hoessein-horloges of Engelse dienbladen. Martin Parrs stijl vindt sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw wereldwijd veel navolging. In Nederland onder meer bij de fotografen Otto Snoek en Martijn van de Griendt. De belangrijkste inspiratiebron voor Martin Parr vormt de Engelse fotograaf Tony Ray-Jones die aan beide kanten van de oceaan had gewerkt, maar al op dertigjarige leeftijd in 1972 stierf. Ray-Jones fotografeerde amusante, en tegelijkertijd ongemakkelijke alledaagse momenten van het leven.