Piet Ouborg

Pieter Ouborg (Dordrecht 1893 - Den Haag 1956) Binnen het gematigde kunstklimaat dat Den Haag zowel voor als na de Tweede Wereldoorlog kenmerkt, werkt de autodidact en onderwijzer Pieter Ouborg (1893-1956) in een zelfverkozen rust aan zijn oeuvre. Zijn carrière is opmerkelijk te noemen omdat hij van 1916 tot 1938 in Indonesië verblijft, ver van alle actuele westerse ontwikkelingen in de kunst. De doorbraak van de bescheiden tekenleraar zou pas na de oorlog plaatsvinden, wanneer de jonge Cobra-beweging verwantschap voelt met het werk van de kunstenaar die toen de vijftig al was gepasseerd. Een verzoek in 1949 om toe te treden tot de beweging wijst hij af, omdat hij zich ‘te weinig een groepsmens voelt’. Tijdens zijn verblijf in Nederlands-Indië maakt Ouborg twee voor hem belangrijke reizen door Europa. In 1924 en 1931 maakt hij hier kennis met het Surrealisme, met name de automatische schriftuur die André Breton propageert. Ouborg past die techniek toe op voorstellingen vol magische tekens en oosterse figuren, die hij aantreft in de Aziatische cultuur. In 1938 keert Ouborg terug naar Nederland en vestigt zich in Den Haag. Hier ondergaat zijn werk een geleidelijke ontwikkeling die hem van surrealistische beelden naar een abstract-expressieve vormentaal voert. In de naoorlogse jaren experimenteert hij voorzichtig met zand. Zijn nieuwsgierigheid naar microscopische beelden van weefsels en de oosterse kalligrafie is vooral terug te vinden in zijn tekeningen. De voorstellingen van zijn schilderijen en gouaches lijken spontaan tot stand te komen in heldere, haast opgewekte kleuren. Opmerkelijk is dat die ontwikkeling vooruitloopt op de expressionistische golf die de Experimentele Groep en Cobra vanaf 1948 in Nederland introduceren. Zowel in zijn surrealistische werk als in zijn meer expressieve werk is naast de invloed van Miró en Klee vooral de geest van de Duitse surrealist Max Ernst zichtbaar. Met name het heldere kleurgebruik, de onwezenlijke metamorfoses die motieven al schilderend ondergaan, de formele vrijheden die Ouborg zich in composities veroorlooft en de niet aflatende zoektocht om het kosmische te verbeelden, doen denken aan de meester Ernst. Kort voor zijn dood, in 1953, organiseren het Stedelijk Museum en het Haags Gemeentemuseum een overzichtstentoonstelling van Ouborgs werk. Het betekent een relatieve doorbraak van zijn werk in de Nederlandse kunstgeschiedenis. Zijn rol daarbinnen is tot aan de dag van vandaag bescheiden, geheel in lijn met zijn karakter.