Willem Witsen

Willem Witsen (1860-1923) wordt geboren in 1860 in een welgestelde familie in Amsterdam. Hij volgt zijn kunstopleiding aan de Amsterdamse Rijksacademie waar hij al tijdens zijn studie in het bestuur zit van de kunstenaarsvereniging St. Lucas. Ook richt hij de Nederlandse Etsclub op. Hij wordt genoemd als de centrale figuur van de generatie schrijvende en beeldende kunstenaars die wij nu aanduiden met ‘de Tachtigers’. Deze groep heeft grote invloed gehad, zowel op het vlak van de kunst als op dat van de politiek. Witsen schrijft onder een pseudoniem in het letterkundige tijdschrift “De Nieuwe Gids” , de spreekbuis voor jonge auteurs en schilders. Hij steunt dit maandblad ook financieel. Bekende schilders en schrijvers behoren tot zijn directe vriendenkring. Ze ontmoeten elkaar bij Witsen thuis of in de Ewijkshoeve, het buitenhuis van de familie Witsen. Witsen is als beginnend schilder beïnvloed door het Franse realisme van schilders als Jules Breton (1827-1906), Jean-François Millet (1814-1875) en Jules Bastien-Lepage (1848-1884). Maar door zijn vriend George Hendrik Breitner (1857-1923) verlegt hij zijn interesse naar het moderne stadsleven. Hoewel hij een verdienstelijk schilder is heeft hij zijn bekendheid voornamelijk te danken aan zijn grafische arbeid. In een tijd waarin het maken van etsen en gravures alleen maar wordt beschouwd als een handige reproductietechniek, spant Willem Witsen zich zijn hele leven in voor de waardering van de vrije grafiek. Hij experimenteert met verschillende etstechnieken, zoals aquatint, vernis mou en kleurenetsen en maakt hiermee de weg vrij voor de volgende generatie. In zijn stadsgezichten geeft hij niet het jachtige snelle leven weer zoals Breitner, maar verbeeldt hij de stad als een abstract spel van lijnen en vlakken. De huizen en bruggen in zijn stadsgezichten van Amsterdam en Dordrecht zijn opgezet in strenge geometrische vormen. De weerspiegelingen in het water van de grachten zijn weergaloos. Witsen krijgt daarom al gauw belangstelling uit binnen- en buitenland voor zijn werk. Door zijn financiële onafhankelijkheid kan hij veel reizen ondernemen en werk van andere kunstenaars leren kennen. Zo leert hij op een bezoek aan Londen het werk van James Abbott MacNeill Whistler kennen. Ook binnen Nederland reist Witsen rond. Hij werkt opeenvolgend in de kunstenaarskolonie Laren, Rotterdam, Wijk bij Duurstede en Ede. Zijn tekeningen van Dordrecht maakt hij vanuit een zelfgebouwd bootje. In de laatste periode van zijn leven maakt hij reizen naar San Francisco en een aantal jaar later naar Nederlands-Indië. ( )