Nicolas de Staël

De Russisch kunstenaar Nicolas de Staël (1914-1955) verlaat al op jonge leeftijd noodgedwongen zijn geboorteland. Met zijn ouders -van adel en verbonden aan het tsaristische hof in Sint-Petersburg- vlucht hij tijdens de Russische Revolutie naar Duitsland. Zijn beide ouders overlijden in deze periode en uiteindelijk belandt De Staël in 1922 in Brussel, waar hij door een Russische familie wordt geadopteerd. Hij studeert er aan het begin van de jaren dertig aan de academie. Na een kort verblijf in Nederland vestigt hij zich in 1938 in Parijs. Daar voorziet hij aanvankelijk in zijn levensonderhoud door het maken van theaterdecors. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog vecht hij voor het Franse vreemdelingenlegioen, in ruil waarvoor hij het Franse staatsburgerschap ontvangt. In het naoorlogse Parijs raakt hij bevriend met kunstenaars als Braque, Lanskoy en Léger. De Staël weet met zijn vroege schilderijen op te vallen door zijn grote gevoel voor kleur en compositie. Zijn werk beweegt zich op de grens van figuratie en abstractie. Tot 1949 kent hij tijdelijk een neiging naar één van beide polen. Hij wordt gerekend tot de kunstenaars van de Ecole de Paris. Vanaf 1949 verruilt De Staël zijn penseel voor een paletmes. Zo ontstaan reliëfachtige vlakken in heldere kleuren, vaak tegen een overwegend wit of grijs fond. Na 1952 keert hij geleidelijk terug naar representatie door voorwerpen frontaal weer te geven. In wezen tracht hij een synthese tussen abstractie en figuratie tot stand te brengen. De werken uit zijn laatste periode (1953-1955) behoren tot de meest poëtische werken uit de recente Franse kunstgeschiedenis. Hij maakt wonderlijke en ogenschijnlijk eenvoudige strand- en zeegezichten en stillevens in een beperkt kleurengamma van transparante, dunne verflagen. De contouren worden nu zachter door het licht dat hij in het schilderij tevoorschijn laat komen. In 1955 -zijn faam is dan al wereldwijd gevestigd- maakt hij een einde aan zijn leven door uit het raam van zijn atelier in het Zuid-Franse Antibes te springen.