In Kasteel Helmond is t/m 3 november de tentoonstelling  ‘Heksenjacht in Peelland’ te zien. De tentoonstelling is gebaseerd op het boek Duivelskwartier (uit 2015). Hierin vertelt oud journalist Johan Otten over een tot dan toe onderbelicht gebleven verhaal.

Koop nu je ticket

Voor het eerst in de geschiedenis wordt nu ook een tentoonstelling gewijd aan het tragische lot dat tientallen vrouwen uit Zuidoost-Brabant ruim 400 jaar geleden ondergingen. Hun processen worden belicht, met speciale aandacht voor aspecten als marteling en de waterproef. Ook het toen algemene geloof in magie komt aan bod. Het rijksarchief in Brussel leent voor deze gelegenheid authentieke documenten uit.

Mensenjacht

De regio Peelland vormde bijna 425 jaar geleden het decor voor een gruwelijke, meedogenloze mensenjacht. In het jaar 1595 vonden 25 vrouwen er de dood, de meesten op de brandstapel, nadat ze als heks waren veroordeeld. De vervolgingsgolf in dit deel van het toenmalige hertogdom Brabant is een van de grootste die in de Lage Landen hebben plaatsgevonden. De eerste arrestaties en processen vonden plaats in juni 1595 in Cranendonck. Begin juli werden een oude vrouw en een moeder met haar twaalf jaar oude dochter verbrand. Ze waren in het dorp Soerendonk beschuldigd van kwaadaardige toverij en zouden de dood van mensen en dieren, bederf van gewas en andere wandaden op hun geweten hebben. Een vrouw uit Maarheeze, die ook werd verdacht, pleegde in gevangenschap zelfmoord op de zolder van het kasteel van Cranendonck.

Ontwerp muurschildering naar aanleiding van voorstelling ‘Hanged witch’

Satanisch complot

De lokale heren en de schouten en schepenen die die processen voerden geloofden dat de verdachten waren betrokken bij een satanisch complot om de christelijke samenleving te ontwrichten. Ze zouden opdrachten krijgen van de duivel en samen met hem nachtelijke feesten houden. Een verdachte die aan ondervraging werd onderworpen, kreeg steevast de vraag voorgelegd wie er nog meer bij waren geweest op die duistere samenkomsten. Omdat de arme slachtoffers zwaar werden gemarteld, moesten ze wel namen noemen van personen die ze kenden in hun omgeving. Zo greep de vervolging om zich heen. Van Cranendonck naar Heeze, Leende en Geldrop, dan door naar Mierlo en Lierop om in Asten tot een eind te komen.

Helmondse kasteelvrouwe beschuldigd

Van veel vervolgingen heeft maar weinig informatie de eeuwen overleefd. In Peelland zou er ook hoegenaamd niets over bekend zijn, als het uitsluitend op de lokale archieven was aangekomen. In de betrokken dorpen zijn deze zwarte bladzijden uit de geschiedenis bewust of onbewust uit de archieven weggefilterd. Maar de heksenjacht in Peelland baarde indertijd al zoveel opzien, dat het centrale gezag in Brussel besloot er een onderzoek naar in te stellen. Zeker toen de heer van Mierlo en Lierop in twee weken tijd in zijn heerlijkheden vijftien vrouwen had laten executeren, en ook met beschuldigingen was gekomen aan het adres van de belangrijkste inwoonsters van de Peellandse centrumstad Helmond, waaronder de weduwe van kasteelheer Adolf van Cortenbach, Philippine van Ruyschenberg.  Een procureur-generaal reisde af naar de meierij van ’s-Hertogenbosch, liet betrokkenen dagvaarden, eiste kopieën van processen op en sprak met overlevenden en nabestaanden. Zijn dossier, een unieke beschrijving van de nauwelijks voorstelbare gebeurtenissen, is bewaard gebleven in het rijksarchief in Brussel. Niet eerder zijn belangrijke stukken uit het dossier elders te zien geweest. Het gaat bijvoorbeeld om door dorpssecretarissen opgeschreven bekentenissen van gemartelde vrouwen, brieven van pastoors die hun nood klagen over de gruwelen en een verslag van de Brusselse onderzoeker over de manier waarop hij de kasteelheer van Asten bij een nachtelijk bezoek de mantel uitveegde.

De tentoonstelling in Kasteel Helmond is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met Johan Otten en Jan van der Heijden van het Anna Ceelen Huis in Asten, documentatiecentrum over hekserij bij de kasteelruïne.

Bereikbaarheid Kasteel Helmond

Kasteel Helmond maakt deel uit van Museum Helmond, samen met Kunsthal Helmond. Het stadskasteel dat midden in Helmond ligt, is gemakkelijk te bereiken met de auto en het openbaar vervoer. Met de trein stap je uit op station Helmond, het is circa 10 minuten lopen naar het kasteel. Parkeergelegenheid (betaald) is op circa 20 meter afstand van het kasteel onder luchtbrug Kasteel-Traverse.

Prijzen en openingstijden

Een ticket voor de tentoonstelling in het kasteel kost per (volwassen) bezoeker €10. Kijk bij prijzen en openingstijden voor alle actuele informatie.